Almanca Gramer Notları 1

Farklı Okunan Yapılar

ei = ay
ie = uzun i
sch = şe
st = şıt
sp = şıp
w = ve
v = fe
ö = e
r = a / ya
β = ss
j = ye
ch = (önünde noktasız sesliler varsa h diye okunur ör: noch = noh), (noktalı sesliler varsa yarım şe)
pf = fe
tion = siyon
eu = oy (euro = oyro gibi)

Tanışma Cümleleri

Wie heissen Sie? (Vi haysın zi) (Adınız nedir?)
Ich heisse _____

Woher kommen Sie? (Voheya kommın zi) (Nereden geliyorsunuz?)
Ich komme aus der Türkei.

Wo wohnen Sie? (Vo vonın zi) (Nerede ikamet ediyorsunuz?)
Ich wohne in İstanbul.

Wo arbeiten Sie? (vo arbaytın zi) (Nerede çalışıyorsunuz?)
Ich arneite bei _____
Ich arbeite nicht. (çalışmıyorum)

Özneler

Ich = Ben
Du = Sen
Er = O (Erkek) (Okunuşu: eya)
Sie = O (Kadın)
Es = O (Cansız)
Wir = Biz (Okunuşu: viya)
Ihr = Siz (Çoğul) (Okunuşu: iya)
Sie = Siz (Nezakette kullanılır ve her zaman büyük yazılır)
sie = onlar

Sie kelimeleri kişiye göre çekimlenir. Bu şekilde karıştırılmaz. Türkçe de olduğu gibi Almanca da fiiller kişiye göre çekimlenir.

Çekim Ekleri

Ich = e -> yorum (geliyorum, gidiyorum)
Du = st -> yorsun
Er/Sie/Es = t -> yor
Wir = en -> yoruz
Ihr = t -> yorsunuz
Sie = en -> yorsunuz / yorlar
sie = en -> yorsunuz / yorlar

Bunlar fiiller de kullanılır. Eylemlerde sonu -mek -mak ile biten cümleler.

Düzenli Fiiller (Regelmöβige Verben)

Almanca da yüklem her zaman 2. sıradadır.

kommen = gelmek

Cümle de köke göre cümleyi kuracağız. Kommen yükleminin kökü “komm” dur.

Ich komme = geliyorum
Du kommst = geliyorsun
Er/Sie/Es kommt = geliyor
Wir kommen = geliyoruz
Ihr kommst = geliyorsunuz
Sie kommen = siz / onlar geliyorlar
sie kommen = siz / onlar geliyorlar

Kaynaştırma sesi isteyen fiiller olabilir. örneğin fiil -n -t -d bitiyorsa araya kaynaştırma -e si alır. Tüm kişilerde yapılmaz. Du, Er/sie/es ve Ihr için geçerli. Daha kolay okunması için bu şekilde kullanılıyor. Örneğin:

warten= beklemek, finder= bulmak
Du wartest, Du findest
Er, Sie, Es wartet, Er, Sie, Es findet
Wir warten, wir findet
Ihr wartet, Ihr findet
Sie warten, Sie finden
sie warted, sie finden

Kökte -s -β -ss varsa du çekiminde sadece -t kullanılır.
heissen = adı olmak
Ich heisse
Du heisst
Er/Sie/Es heisst
Wir heissen
Ihr heisst
Sie / sie heissen

Kommen= gelmek
gehen= gitmek
Spielen= oynamak
kochen= pişirmek
machen= yapmak
kaufen= satın almak
putzen= fırçalamak/temizlemek
suchen= aramak
finden= bulmak
arbeiten= çalışmak
wohnen= ikamet etmek (bir yerde kalıyorsanız)
leben= yaşamak
lieben= sevmek

W – Fragen (Ne Soruları)

Was= ne
Wo= nerede
Wohin= nereye
Woher= nereden
Welche= hangi
Warun/Wieso= neden
Wann= ne zaman
Wie= nasıl
Wie viel= ne kadar (fiyat-miktar soruları)
Wir lange= ne kadar(dır) (süre) ne kadardır çalışıyorsun gibi sorularda.
Wer= kim
Wen= kimi
Wem= kime
Wessen= kimin

Was machst du? Ich lernen Deutsch.
Wann kommen Sie? Ich komme ___
Wo lebt er? Er lebt in ___

Düzensiz Fiiller (Unregelmöβige Verben)

Seste yumuşama olduğunda düzensiz fiil olur. Du ve er/sie/es de yumuşama olur. Kökte -a varsa ö(e) ye döndürülür. Kökte -e varsa -i ye döndürülür.

Fahren= sürmek (araçla gitmek)
Schlafen= uyumak
Waschen= yıkamak
Laufen= yürümek
Lesen= okumak
Sehen= görmek
Treffen= buluşmak
Nehmen= almak
Vergessen= unutmak
Helfen= yardım etmek

a örneği:

fahren = sürmek
Ich fahre Auto
Du föhrst Auto
Er/Sie/Es fährt Auto
Wir fahren
Ihr fahrt
Sie/sie fahren

Sein= olmak (yaş, meslek, durum) kendi başına bir eylemdir. Düzensizdir, kuralı yoktur.
Ich bin
Du bist
Er/Sie/Es ist
Wir sind
Ihr seid
Sie/sie sind

Haben= Sahip olmak – varolmak (burada ses düşmesi var) (Sahip olduğumuz şeyleri anlatırken kullanırız)
Ich habe
Du hast
Er/Sie/Es hat
Wir haben
Ihr habt
Sie/sie haben

Trenbare Verben (Ayrılan Fiiller)

Anlamı olan bir ek ile eylem birleşip yeni bir anlam türetir buna ayrılan fiile denir.

Ayrılan Ekler

ein – an – mit – zu
aus – ab – um – zurück
fern – statt – teil – us

Tek başına anlamları vardır fakat fiiller ile birleştiğinde yeni anlam türetirler.

machen= yapmak
zumachen= kapatmak
aufmachen= açmak
umziehen= taşınmak(evden iş yerinden)
einziehen= taşımak(eve)
einsteigen= bilmek
aussteigen= inmek
zurückkommmen= geri gelmek
stattfinden= gerçekleşmek
fernsehen= TV izlemek

Eğer düzensiz fiiller de cümle yapılıyorsa ayrılan ek cümlenin en sonuna gider. Çünkü bu eklerin tek başına anlamı vardır. Cümle içerisinde olursa anlam kargaşası yaratır. Ayrıca birlikte kullanılırsa da çekim eki konduüunda okumada sıkıntı yaratır.

ein laden= davet etmek
Ich lade ____ ein
Du lödst ____ ein
Er/Sie/Es lödt ___ ein
Wir laden ___ ein
Ihr ladet ___ ein
Sie/sie laen ___ ein

Ayrılan fiiller bu şekilde çekimledikten sonra soru, düz cümle veya ve sorusu şeklinde kullanıldığında ek cümle sonuna getirilir.

Ayrılamayan ekler

be – er – zer – über – ent – ge – empf

besuchen= ziyaret etmek
bekommen= almak
bezahlen= ödemek
erzählen= anlatmak
erklären= açıklamak
vergessen= unutmak
vermissen= özlemek
entschuldigen= özür dilemek

Modalverben (Modalfiiller)

İsteklerimizi zorundalıklarımızı ya da izinlerimizi anlattığımız yapılardır. 6 modal fiil vardır. Bunlar da düzensiz fiildir.

Können= e-bilmek (rica – yetenek anlatırken kullanılır)
Dürfen= e-bilmek (izin – yasak cümlelerinde kullanılır)
Müssen= zorundalık (almanca öğrenmek zorundasın gibi cümleler. kesin)
Sollen= -malı -meli yapılarında kullanılır
Möchten= İstemek (yakın istekler için kullanılır)
Nollen= İstemek (uzun mesafeli istekler)

Çekimi buna benzer 2 eylem daha var. Yapısı değil.

mögen= hoşlanmak (hoşlanılan sevilen yapıları anlatırken kullanılır)
Ich mag
Du magst
Er/Sie/Es mag
Wir mögen
Ihr mögt
Sie/sie mögen

Wissen= bilmek (bilgiğiniz şeyleri anlatırken kullanılır. e-bilmek ile karıştırmayın. iniglizce de know yapısı)
Ich weiβ
Du weiβt
Er/Sie/Es weiβ
Wir wissen
Ihr wisst
Sie/sie wissen

Modal fiiller ile cümle yapılırken ana fiiler ne olursa olsun(düzenli-düzensiz-ayrılamayan-ayrılan) kesinlikle cümle sonunda duracak.

Können= e-bilmek
Ich lerne Deutsch.
Ich kann Deutsch lernen.

Anrufen= telefonla aramak
Du rufst Ali an
Du kannst Ali anrufen

İlk hali ile cümlenin sonuna gitti.

Er kann Fussball spielen
Wir können Deutsch sprechen(=konuşmak)